Thla 12 an Thawhkehdaan (August)

Anthony Bawi Lian Thang

August

A hlan Rome nithla an rak siarnak ah cun August thla hi thlaruknak a rak si. Latin ṭong cun “Sextilis” tin an rak ko. A sullam cu “Paruk” tinak a si. Nithla thar siarnak an ron suah tikah thlariatnak ah an run ṭhin, asinan a hmin cu an run thleng cuang lo, Sextilis ti a si thotho. August cu a hmaisabik Rome uktu Siangpahrang a si tinak langter duh ah  “Sextilis” cu  B.C 27 ah “ Augustus” ti ah an rak thleng.

Nitin Pathian thawn (Pathian ih fimnak le a ṭawmtu pawl)

Lalruatcawk

1Korin 1:20-25

Pathian in leilungtlun mifim pawl le thuruahnak pawl hmuahhmuah cu aatnak (aatthlak) ah a can ter. Ziangahtile cui leilungtlun fimthiamnak pawl cun Pathian an thei thei lo. Judah mi pawl cun hmuhsaknak in Pathian an hawl. Greek mi pawl cun fimnak in Pathian an hawl. Sikhalsehla cui fimthiamnak le milai ruahnak pawl hmuahhmuah cu Pathian ih aatnak hman an bang lo.

Thla 12 an Thawhkehdaan (July)

Anthony Bawi Lian Thang

July

Tuini ih kan hman rero mi July thla hi Rome mi pawl cun ‘Quintilis’ ti in an rak ko. Quintilis timi ṭongfang cu Latin ṭong ‘Quinque’ in rami a si ih a sullam cu ‘Panga’ (five) tinak sullam a nei. July thla hi hlanah cun ni 30 lawng a rak nei nan, B.C 46 hrawngah Caesar in nikhat a rak bet ruangah ni 31 a run neihnak a si. B.C 44 ah Gaius Julius Caesar (c.102-44 B.C) in a hmin upat pek a duh ruangah, a hmin sungin ‘Julius’ kha lakin ‘Quintilis’ thla cu ‘July’ thla ti in a thleng.

DR. LUKE LE CHRISTMAS

Lalruatcawk

Thuken:       : Pathian fapa, Jesuh cu mifarah hnenih Thuthang ṭha sim dingah,sal taangmi pawl hnenih luatnak thu sim dingah le mitcaw in khua an hmuh thei salnak dingah, hremmi pawl luatter dingah le, Bawipa in a minung pawl a runnak ding tikcu a ra thleng zo, ti than dingah a ra. (Luke 4:18, 19)

THUHMAIHRUAI

Christmas kan thleng lala zo. Mi zozo khal Christmas a thlen ding kan hngakhlap zet ṭheu. Sikhalsehla, Christmas lungawinak kan ti ṭheu mi hi kan hawl daan a bangawk lo vekin, kumtin kan co daan khal a bang aw lo. Kan nauhak laiah cun, hnipuan simaw,

Thla 12 an Thawhkehdaan (June)

Anthony Bawi Lian Thang

June

Rome mi Biazai nganthiam Ovid cun ‘June’ timi ṭongfang cu Rome pathian bawibik ‘Jupiter’ ih a nupi a si mi ‘Juno’ in a ra mi a si tiin a rak ngan. Juno cu nu hmuahhmuah kilvengtu, zohkhentu le ṭhit-umnak a rak fektertu a si tiah Rome mi pawl cun an rak zum. Curuangah Rome mi pawl cun June thla sungih innsang din hi a ṭha ih thlasuah donnak a si, te le fa tla an damcak tiah an rak zum.

Nitin Pathian thawn (Khrih ah Hrambunmi Nun)

Lalruatcawk

1 Korin 1: 18-19

“Thinglamtah parih Khrih thihnak thu cu, a hlo cuahco mi pawl hrangah cun zianghman a si lo. Rundam lai rero a si mi pawl hrangah cun, Pathian huham thilti theinak a si. Mifim pawlih fimnak cu ka siatsuah dingih, mithiam pawlih thiamnak cu ka hnong ding.”

Himi cakuat ngantu Paul ih nun kan theifiang a si le  hmual nei takin hih Bible caang hi kan siar thei. Paul in Filipi kawhhran pawl hnenih ca a kuatmi sungah hitin a ngan. Sinak lamah Benjamin cithlah, Judah mi felfel, Pharasi ah Pharasi, daan thlunnak ah mawh nei lo Paul a si. Sikhalsehla Khrih Jesuh ruangah cu pawl hmuahhmuah tla cu zianghman lo men an si.

Christmas ih simmi Mifim

Johnlsl

Mifim pawl cun Jesuh an hawl.

Mathai 2:2

‘Jew pawlih Siangpahrang a suakmi cu khuiah a um?’

Mifim pawl cun an neihmi thil pawl Jesuh hnenah an pek.

Mathai 2:11

… a hnenah an thilpek kenmi Sui, Frankinsense rimhmui le Mura tla an pek.

Thla 12 an Thawhkehdaan (March)

Anthony Bawi Lian Thang

March kan timi hi Rome ṭong in ‘Martius’ ti a si. March timi hi Rome pawlin ral pathian (god of wars) an timi ‘Mars’  upatnak ah an rak sakmi hmin a rak si. Rome thuanthu ah a ummi cu Rome khawlipi a hmutu ‘Romulus’ in nithla siarnak ah hin March (Martius) in a rak thok ti in thuanthu an rak nei. Zumnak pakhat an rak neihmi lala cu March ti in an rak saksanmi  cu Romulus ih pa ei kha a si. Amah cu Rome ukawknak kilkhawi ṭhatu le an ral pawl rak nehtu a si. Amah hi raldonak lamah a cak zetmi pa a rak si. Ahlan ahcun march thla hi thla hmaisabik a rak si, tu ih January thla thoknak ai-ah an rak ret. Asinan B.C 153 hnu-ah march thla cu thlathumnak ah an run ṭhawn sal mi a si. Cuticun tuini santhar nithlasairnak khalah kan run hmanglan ta a si. March cun ni 31 a nei.

Nitin Pathian thawn (Khrih ah Rualremnak)

Lalruatcawk

1 Korin 1: 10-17

Korin zumtu pawl cu uar hleice mi nei in an lakah ṭhenawknak an suah. Mihrek in Paul dungthluntu ka si, mihrek in, Apollos, a hrek in Cephas, mihrek in Khrih  tiah an buai. Sikhalsehla, Khrih cu ṭhenṭhek aw mi a si lo (v.13). Thinglamtah parah an thah mi khal Paul a si lo. Paul hmin khal in tihnimnak an co lo. Khrih Jesuh sawn a si thinglamtah parah an thahmi cu. Khrih Jesuh hmin lawngin tihnimnak khal an co a si. Tihnimnak petu dingah Paul cu tirhmi khal a si lo. Thuthangṭha phuangsuak ding lawngih thlahmi sawn a si.

Thla 12 an Thawhkehdaan (April)

Anthony Bawi Lian Thang
April timi ṭongfang hi Rome pawl in an sakmi Aprilis in a rami a si. Aprilis khal hi Latin ṭong ‘Aperire’ in rami a si ih, a sullam cu ‘ongaw’ (Open) tinak a si. Ahlan ahcun Aprilis timi hi Aphrilis tin an rak ko. Himi hi Latin ṭong ‘Aphradite’ in rami a si . Greek cun Aphro an ti, Aphrodite a tawizawng ih lakmi a si. Aphrodite ti cu Greek pawl ih an pathian a si ih duhdawtnak le mawinak famkim thawn a khatmi an khuazingnu kha a si.

Nitin Pathian thawn (Khrih sungih Nun Thuthup)

Lalruatcawk

1Korin 1:4-9

Pathian ih sinak pawl- zangfahnak petu Pathian a si (v.4). Thlarau laksawng petu Pathian a si(v.5). Bung 12-14 ah siar bet aw. Cui laksawng pawl cun Khrih ih ratsalnak caan tiang hlawptlo zetih hngah theinak thazang in pe (v.7). Bawipa Jesuh ih ratsalnak ni ah, mawh nei lo mifamkim kan si theinak dingah in kilkhawitu asi. A thukammi parah rinsantlak a si fawn (v.9).

Jesuh Khrih ih sinak pawl: Pathian ih pekmi zangfahnak Khrih sungah kan co (v.4). Jesuh Khrih ih thuhla phuansuahmi pawl thutak an si zia Korin zumtu pawl ih nunnak ah a lang (v.6). Khrih cu amah a zumtu pawl hrangah a ra sal ding (vv.7-8). Amah zumtu pawl thawn nitin pawlkomnak nun neitu a si (v.9).

Mary Lungput

Falamite

Luke 1:37

Ziangahtile, “Pathian hrangah cun thil cang thei lo a um lo,” tiah a ti.

Fala thainghlim a si, fala him a si, fala no te a si fawn. Vancungmi a hnenah a lang cu a hrangah mangbangza a si ko, culawng si lo, vancungmi ih thuken cu a hrangah khawruahharza ngaingai a si.
Cui fala no te cun thusutnak nei saal tengteng ding a si hrim ko, “Ziangtin maw nau cu ka vun thei ding, mipa thawn kan pawl aw dah ual lo.” A mangbang in thu a sut ko.

Nitin Pathian thawn (Khrih sungih Thianghlim Nun)

Laruatcawk

1Korin 1:2-3
“Pathian mithiang si dingih kawhmi le Khrih Jesuh thawn nan pehzomawknak thawngin amah ih ta a si mi, Korin khuaih um Pathian Kawhhran le kan Bawipa le kan Bawipa Jesuh Khrih a biatu hmunkipih a ummi hnenah ca kan lo kuat a si. Pathian kan Pa le Bawipa Jesuh Khrih in zaangfahnak le daihnak lo pe hram seh.”

Thla 12 an Thawhkehdaan (May)

Anthony Bawi Lian Thang

May

Mifim (Scholars) tampi in  “May” timi ṭongfang cu Greek pawl ih an biakmi khawzingnu “Maia”  in a rami a si tin an zum. Maia cu hih leilungpi a liang in a phur an timi Greek pathian “Atlas” ih fanu pasarih pawl lakah upa bik a si. Cumi unau rual pasarih pawl cu “ The Pleiader” tiah an ko. Mitampi in an zummi