Thla 12 an Thawhkehdaan (August)

Anthony Bawi Lian Thang

August

A hlan Rome nithla an rak siarnak ah cun August thla hi thlaruknak a rak si. Latin ṭong cun “Sextilis” tin an rak ko. A sullam cu “Paruk” tinak a si. Nithla thar siarnak an ron suah tikah thlariatnak ah an run ṭhin, asinan a hmin cu an run thleng cuang lo, Sextilis ti a si thotho. August cu a hmaisabik Rome uktu Siangpahrang a si tinak langter duh ah  “Sextilis” cu  B.C 27 ah “ Augustus” ti ah an rak thleng.

Nitin Pathian thawn (Pathian ih fimnak le a ṭawmtu pawl)

Lalruatcawk

1Korin 1:20-25

Pathian in leilungtlun mifim pawl le thuruahnak pawl hmuahhmuah cu aatnak (aatthlak) ah a can ter. Ziangahtile cui leilungtlun fimthiamnak pawl cun Pathian an thei thei lo. Judah mi pawl cun hmuhsaknak in Pathian an hawl. Greek mi pawl cun fimnak in Pathian an hawl. Sikhalsehla cui fimthiamnak le milai ruahnak pawl hmuahhmuah cu Pathian ih aatnak hman an bang lo.

Thla 12 an Thawhkehdaan (July)

Anthony Bawi Lian Thang

July

Tuini ih kan hman rero mi July thla hi Rome mi pawl cun ‘Quintilis’ ti in an rak ko. Quintilis timi ṭongfang cu Latin ṭong ‘Quinque’ in rami a si ih a sullam cu ‘Panga’ (five) tinak sullam a nei. July thla hi hlanah cun ni 30 lawng a rak nei nan, B.C 46 hrawngah Caesar in nikhat a rak bet ruangah ni 31 a run neihnak a si. B.C 44 ah Gaius Julius Caesar (c.102-44 B.C) in a hmin upat pek a duh ruangah, a hmin sungin ‘Julius’ kha lakin ‘Quintilis’ thla cu ‘July’ thla ti in a thleng.

DR. LUKE LE CHRISTMAS

Lalruatcawk

Thuken:       : Pathian fapa, Jesuh cu mifarah hnenih Thuthang ṭha sim dingah,sal taangmi pawl hnenih luatnak thu sim dingah le mitcaw in khua an hmuh thei salnak dingah, hremmi pawl luatter dingah le, Bawipa in a minung pawl a runnak ding tikcu a ra thleng zo, ti than dingah a ra. (Luke 4:18, 19)

THUHMAIHRUAI

Christmas kan thleng lala zo. Mi zozo khal Christmas a thlen ding kan hngakhlap zet ṭheu. Sikhalsehla, Christmas lungawinak kan ti ṭheu mi hi kan hawl daan a bangawk lo vekin, kumtin kan co daan khal a bang aw lo. Kan nauhak laiah cun, hnipuan simaw,

Thla 12 an Thawhkehdaan (June)

Anthony Bawi Lian Thang

June

Rome mi Biazai nganthiam Ovid cun ‘June’ timi ṭongfang cu Rome pathian bawibik ‘Jupiter’ ih a nupi a si mi ‘Juno’ in a ra mi a si tiin a rak ngan. Juno cu nu hmuahhmuah kilvengtu, zohkhentu le ṭhit-umnak a rak fektertu a si tiah Rome mi pawl cun an rak zum. Curuangah Rome mi pawl cun June thla sungih innsang din hi a ṭha ih thlasuah donnak a si, te le fa tla an damcak tiah an rak zum.

Nitin Pathian thawn (Khrih ah Hrambunmi Nun)

Lalruatcawk

1 Korin 1: 18-19

“Thinglamtah parih Khrih thihnak thu cu, a hlo cuahco mi pawl hrangah cun zianghman a si lo. Rundam lai rero a si mi pawl hrangah cun, Pathian huham thilti theinak a si. Mifim pawlih fimnak cu ka siatsuah dingih, mithiam pawlih thiamnak cu ka hnong ding.”

Himi cakuat ngantu Paul ih nun kan theifiang a si le  hmual nei takin hih Bible caang hi kan siar thei. Paul in Filipi kawhhran pawl hnenih ca a kuatmi sungah hitin a ngan. Sinak lamah Benjamin cithlah, Judah mi felfel, Pharasi ah Pharasi, daan thlunnak ah mawh nei lo Paul a si. Sikhalsehla Khrih Jesuh ruangah cu pawl hmuahhmuah tla cu zianghman lo men an si.

Christmas ih simmi Mifim

Johnlsl

Mifim pawl cun Jesuh an hawl.

Mathai 2:2

‘Jew pawlih Siangpahrang a suakmi cu khuiah a um?’

Mifim pawl cun an neihmi thil pawl Jesuh hnenah an pek.

Mathai 2:11

… a hnenah an thilpek kenmi Sui, Frankinsense rimhmui le Mura tla an pek.

Thla 12 an Thawhkehdaan (March)

Anthony Bawi Lian Thang

March kan timi hi Rome ṭong in ‘Martius’ ti a si. March timi hi Rome pawlin ral pathian (god of wars) an timi ‘Mars’  upatnak ah an rak sakmi hmin a rak si. Rome thuanthu ah a ummi cu Rome khawlipi a hmutu ‘Romulus’ in nithla siarnak ah hin March (Martius) in a rak thok ti in thuanthu an rak nei. Zumnak pakhat an rak neihmi lala cu March ti in an rak saksanmi  cu Romulus ih pa ei kha a si. Amah cu Rome ukawknak kilkhawi ṭhatu le an ral pawl rak nehtu a si. Amah hi raldonak lamah a cak zetmi pa a rak si. Ahlan ahcun march thla hi thla hmaisabik a rak si, tu ih January thla thoknak ai-ah an rak ret. Asinan B.C 153 hnu-ah march thla cu thlathumnak ah an run ṭhawn sal mi a si. Cuticun tuini santhar nithlasairnak khalah kan run hmanglan ta a si. March cun ni 31 a nei.

Nitin Pathian thawn (Khrih ah Rualremnak)

Lalruatcawk

1 Korin 1: 10-17

Korin zumtu pawl cu uar hleice mi nei in an lakah ṭhenawknak an suah. Mihrek in Paul dungthluntu ka si, mihrek in, Apollos, a hrek in Cephas, mihrek in Khrih  tiah an buai. Sikhalsehla, Khrih cu ṭhenṭhek aw mi a si lo (v.13). Thinglamtah parah an thah mi khal Paul a si lo. Paul hmin khal in tihnimnak an co lo. Khrih Jesuh sawn a si thinglamtah parah an thahmi cu. Khrih Jesuh hmin lawngin tihnimnak khal an co a si. Tihnimnak petu dingah Paul cu tirhmi khal a si lo. Thuthangṭha phuangsuak ding lawngih thlahmi sawn a si.

Thla 12 an Thawhkehdaan (April)

Anthony Bawi Lian Thang
April timi ṭongfang hi Rome pawl in an sakmi Aprilis in a rami a si. Aprilis khal hi Latin ṭong ‘Aperire’ in rami a si ih, a sullam cu ‘ongaw’ (Open) tinak a si. Ahlan ahcun Aprilis timi hi Aphrilis tin an rak ko. Himi hi Latin ṭong ‘Aphradite’ in rami a si . Greek cun Aphro an ti, Aphrodite a tawizawng ih lakmi a si. Aphrodite ti cu Greek pawl ih an pathian a si ih duhdawtnak le mawinak famkim thawn a khatmi an khuazingnu kha a si.

Nitin Pathian thawn (Khrih sungih Nun Thuthup)

Lalruatcawk

1Korin 1:4-9

Pathian ih sinak pawl- zangfahnak petu Pathian a si (v.4). Thlarau laksawng petu Pathian a si(v.5). Bung 12-14 ah siar bet aw. Cui laksawng pawl cun Khrih ih ratsalnak caan tiang hlawptlo zetih hngah theinak thazang in pe (v.7). Bawipa Jesuh ih ratsalnak ni ah, mawh nei lo mifamkim kan si theinak dingah in kilkhawitu asi. A thukammi parah rinsantlak a si fawn (v.9).

Jesuh Khrih ih sinak pawl: Pathian ih pekmi zangfahnak Khrih sungah kan co (v.4). Jesuh Khrih ih thuhla phuansuahmi pawl thutak an si zia Korin zumtu pawl ih nunnak ah a lang (v.6). Khrih cu amah a zumtu pawl hrangah a ra sal ding (vv.7-8). Amah zumtu pawl thawn nitin pawlkomnak nun neitu a si (v.9).

Mary Lungput

Falamite

Luke 1:37

Ziangahtile, “Pathian hrangah cun thil cang thei lo a um lo,” tiah a ti.

Fala thainghlim a si, fala him a si, fala no te a si fawn. Vancungmi a hnenah a lang cu a hrangah mangbangza a si ko, culawng si lo, vancungmi ih thuken cu a hrangah khawruahharza ngaingai a si.
Cui fala no te cun thusutnak nei saal tengteng ding a si hrim ko, “Ziangtin maw nau cu ka vun thei ding, mipa thawn kan pawl aw dah ual lo.” A mangbang in thu a sut ko.

Nitin Pathian thawn (Khrih sungih Thianghlim Nun)

Laruatcawk

1Korin 1:2-3
“Pathian mithiang si dingih kawhmi le Khrih Jesuh thawn nan pehzomawknak thawngin amah ih ta a si mi, Korin khuaih um Pathian Kawhhran le kan Bawipa le kan Bawipa Jesuh Khrih a biatu hmunkipih a ummi hnenah ca kan lo kuat a si. Pathian kan Pa le Bawipa Jesuh Khrih in zaangfahnak le daihnak lo pe hram seh.”

Thla 12 an Thawhkehdaan (May)

Anthony Bawi Lian Thang

May

Mifim (Scholars) tampi in  “May” timi ṭongfang cu Greek pawl ih an biakmi khawzingnu “Maia”  in a rami a si tin an zum. Maia cu hih leilungpi a liang in a phur an timi Greek pathian “Atlas” ih fanu pasarih pawl lakah upa bik a si. Cumi unau rual pasarih pawl cu “ The Pleiader” tiah an ko. Mitampi in an zummi

Nitin Pathian thawn

Lalruatcawk
1Korin 1:1

Paul le Sosthenes-Pathian lungkimnak in Khrih ih Tirhthlah cun,Korin khua ih ummi zumtu pawl le Bawipa Jesuh Khrih zumtu hmuahmuah thianghlim nun nei dingah kawhhranmi pawl hnenah ca an kuat.

Paul cun a mah le a mah “tirhkoh lole tirhthlah” tiah a kawh awk men si lo in, Pa Pathian ih lungkimnak ih kawh mi a si thu a ngan. Hi cakuat a ngan nakah Sosthenes ih hmin tla a ngan tel. Ziangah ti le, an pahnih thuanthu kan zoh tikah, bangawknak an nei. Paul cu Jerusalem kawhhran upa Stephen an den thatnak rak lungkim pitu a si (Dungthluntu 7:60b).

Dietrich Bonhoeffer

Johnlsl

1906 ah Germany ah a suak. A nu le pa hi Khrihtian an si vekin Pathian thu ah ṭhanglian puitling dingin lam an hruai. A nauhak laiten theologian si ding a rak tumtah. Thlukṭha le cathiam zet tlawngta a si ih a kum 21 ah theology in PhD cu University of Berlin in a ngah. A cazir a ṭheh in theology zirhtu ah a cang, cabu tampi a ngan, neta ahcun pastor a ṭuan leh.

Cui kiangkap hrawngah Adolf Hitler cu Germany ram hotu ah a cang. A Nazi pawlkom in Germany ram, boruak le umdaan tampi an thleng ter. Jews pawl an dodal, an hnaṭuan le nuntukhawsak remcang lo dingin daan an tuah. Cun tawkfang ah thawng an thlak hngai, nasa takin an hrem, an that hngai. Cui thil pawl parah Khrihtian mi pawl in an thulehdaan cu a bangaw cio lo. A tam sawn cu thil poimawh zianghman um lo le cang lo vekin daiten an um men. Mi malte lawng an nunnak thap in Jews pawl run ding le Hitler acozah ih thilti dik lo cawl ter dingin an zuam.

Thla 12 an Thawhkehdaan (February)

Anthony Bawi Lian Thang

February timi ṭongfang cu Latin ṭong 'Februa' in rami a si ih a sullam cu 'Thianternak lole Thianhlimternak' (purification) tinak a si. Numa Pompilius (715-672) in February hi a rak bet pek te ahcun thla hleihnihnak a rak si na in tui santhar nithlasiarnak ahcun thla hnihnak a si thlang. Thla hleihnih lakah a tawibikmi thla a si. B.C 45 in Julius Caesor in ni thla thar sairnak a tuahmi "The Julian Calender(Old Style Calender) ahcun February hin ni 29 lole 30 a rak nei. Augustus in Julius Caesar hmin bun ih an rak sakmi thla "July" thla ni 30 a nei mi hnakin amah hminbun ih sakmi thla "August" thla ih ni hi tam deuh seh ti a duh ruangah February thla sungin nikhat a laak ih August thla ah a bet. Curuangah August thla in ni 31 a nei ih February hin ni 28 lole 29 a neihnak cu a si .

Hril ding kan ton tikah

Cutikah  Abram in Lot hnenah, “Sungkhat kan si ih na minung pawl le ka minung pawl hi to-aw rero ding an si lo. Kan ṭhen-aw sawn pei. Na duhmi ram hril awla cutawkah feh aw. Kei hmun dangah ka feh pei,” a ti.

Seemtirnak 13 : 8 - 9

Falamite

Hril ding maktara cu Lot kut sungah a thleng ta. A sungsang, a milai pawl, a ṭilva pawl hrangih thupibik a si mi leiram, khurkhua, an nunnak ding, an hmailam tluan hrang -- hitluk ih thupi cu ziangdang a um nawn ding! Hih a hrilnak hin an nun hmailam tluan hrang ziangtluk sullam nei in a va thupi zik so! Khuale ram cu ralring tak le fimkhur takin a cuan, a hlethlai.

Abranham cu Lot ih a pu a si vekin a duhnak leiram pawl hmaisa sawn ah hril theinak thu a nei. Nan Abraham cu hril ding a ton tikah leiram cuan sawn lo in Pathian sawn a zoh.

Ngaidamnak

Francis Cung Bik

Bible Hril- Kolose 3:13 "Pakhat le pakhat karah thinlung hmuh-awk lonak le phunzainak a um ahcun pakhat le pakhat zawi-awk theinak le ngaidamnak nei uh. Bawipa in a lo ngaidam vekin nannih tla pakhat le pakhat ngaidam aw ve uh."

Mai Far Men Par hla ih 'minung kan si ih mah te lawng kan um lo' a ti bangin minung ti cu pawlkom, kiang le kap thawn a um mi kan si. Cui pawlkom sung kan um tikah sualnak palhnak tete kan tuah ngah ṭheu. 'Lei le haa' an ti bangin milai le sual palhnak ti cu a ṭhen aw thei lo. Nan kan ṭulmi cu a tlun kan Bible bungcang kan hril mi bangin ngaidamnak hi a thupi zet. Sile Ngaidamnak hi thutlang dot thum in kan zoh hnik pei.

Thla 12 an Thawhkehdaan (January)

Anthony Bawi Lian Thang

Leitlun mi tampi in kan hmanmi Calendar hi thla hleihnih a um ih cui thla hleihnih a kim tikah kum khat tiah kan ko. Cui thla hleihnih tiih kan kawhmi pawl ziangtin an ra suak, an thawhkehdaan ziangtin si timi le ziangtin kan ko timi kha himi cahram in tawi famkim in a run langter ding a si. Cui thla hleihnih pawl cu hitin kan ko: January, February, March, April, May, June, July, August, September, October, November le December tla an si . Pakhat ciar in an ra thawhkehdaan a tanglam vekin kan run langter ding.

Pathian Biak

HmingLian

Sunlai ahcun a ra. Ziangah? Ziangah nunau dang vekin zanlam ninem ah a ra lo? Midang nunau pawl ton duh lo ih kian hai deuh a bang ko lo maw! An mi relsiat hi nisa tuar hnakin a sa deuh si men ding. Curuangah si sunlai ah a rat.

Asinan, tuini cu amah lawng a si lo. Mikhual pakhat hi tikhur kap ah a rak to, a ke a thluang, a mit a rak sing. A hmai cu nisa tuarnak ih thlan thawn a si. Nunaunu in a kiangkap cu a zoh ih zohman a hmu lo. A vun zoh sal cu tikhur kap ih to pa cu a rak meng ih nunaunu cu a rak zoh. Nunaunu cu a ṭih deuh ih khatlam a hoi.

Na duhnak vekin...

 “Abba, Ka pa! Na hrangah cun ziang hmuahhuamh a cang thei ṭheh. Hih tuarnak khuathai hi ka hnen ihsin la hram aw. Asinain ka duh vekin si hlah seh, na duh vekin si sawn seh,” tiah a ti.

Mark 14:36

Johnlsl
A olsam, a remcang, a tluang ti ruangah tuah dingah a ṭha, a rem, a tlak ti a si cekci lo. Cuvek thotho in harsatnak kan tong, dawnkhamnak phunzakip kan hmaiah a um ruangah Pathian duhnak kan thei lo, kan hmu lo tinak a si cuang lo. “Pa’i duhnak” timi nih kan thazang hmuahhmuah, kan sinakpawl le kan tumtahnak, kan nun zaten in dil caan a um tengteng ko ding. Kan Bawipa Jesuh tla cuih ziin a rak zawh dah kha.

Lamzin146

Salt107

Pathian nih ziangah a nunnak pek in i run? Ka um menmen, ka sual menmen, ka vaivuan menmen mipawl i zoh ih i zangfah ruangah si pei maw? A si zik lo.

Pathian nih sersiammipawl a sersiam laiah ‘cit maw pawt’ tuah vek men fangin a duhduh lam ih tlakin a remrem daan ih va si vivo men dingin a tuah lo. A ṭhabik in a tuah hnuah a lungkim ih a ṭha a ti. Milai a sersiam laiah tumtahnak fiangfai takin a rak nei, amah hmulhmel kengin a sersiam, cucu milai kan sinak ding tiih a tumtahmi tla a si fawn. Nan, kan rak tlin ta lo. Kan si thei ta lo. Amah lala nih a nunnak kan hrangah a rak liam saal lala.